Nhắc đến hoa cảnh ngày Tết chúng ta vẫn thường nghĩ ngay đến cây quất (cây tắc), một loại cây có ý nghĩa vô cùng đặc biệt trong đời sống của người dân Việt.
Đặc tính cây quất – cây tắc kiềng
Cây quất – cây tắc kiềng còn có tên gọi khác là Tắc (miền Nam), Hạnh (Tây Nam Bộ) và có tên khoa học là Fortunella japonica, thuộc họ Rutaceae.
Cây thân gỗ nhỏ, phân nhánh và cao từ 30cm-3m. Thân dẻo, mày xanh xám và dễ uốn nên có thể làm thành bonsai. Lá đơn, bản nhỏ, màu xanh đậm và mép nguyên. Hoa của cây quất có màu trắng muốt, thơm dễ chịu. Quả mọng, khi non có màu xanh giống lá, chuyển sang vàng cam lúc chín. Vỏ của quả quất chứa tinh dầu rất thơm, nhân (múi) có vị chua, ngọt tự nhiên.
Thích nghi khá tốt với điều kiện môi trường sống, tốc độ sinh trưởng trung bình và sức sống cao.
Điều kiện trồng cây quất – cây tắc kiềng
Có nguồn gốc ở Châu Á và là cây ăn trái chịu sáng tốt thích hợp trồng ở chậu hoặc phần đất rộng, thoáng…và hợp với đất trồng tơi xốp, đất đen, đất tổng hợp, đất thịt pha cát (đất thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng).
Cách trồng và chăm sóc cây quất – cây tắc kiềng
Cách trồng: Trồng cây quất bằng cách giâm cành, chiết cành hoặc gieo hạt. Giâm cành và chiết cành là phương pháp nhân giống nhanh nhất đối với cây quất.
Chăm sóc:
Cây quất rất dễ chăm vì chúng thích nghi khá tốt với điều kiện môi trường khắc nghiệt, ít sâu bệnh và có sức sống cực kì cao.
Chăm sóc cây quất không cần cầu kì về kĩ thuật, tuy nhiên cần chú ý đến phân bón bổ sung dinh dưỡng cho cây để cây phát triển, đồng thời nên tỉa cành già cỗi cho cây để tạo cảm quan và ngừa sâu bệnh tốt hơn.
Cần tưới nhiều nước, giữ ẩm khu vực đất xung quanh cây.
Đối với nhà vườn chuyên trồng quất kinh doanh ngày Tết thì có chế độ chăm sóc, tạo dáng riêng biệt để làm cho cây ra quả đúng dịp năm mới.
Nếu trồng quất theo kiểu chơi bonsai thì chú trọng đến dáng, gốc hơn.
Cây ăn quả có thể bị sâu tấn công làm hư lá, mầm cho nên cần có những biện pháp phòng ngừa mà đơn giản nhất là thường xuyên cắt, ngắt lá hư, cành già.
Lưu ý theo mùa khi trồng cây quất – cây tắc kiềng
Cây quất ưa sáng, nhu cầu nước, dinh dưỡng trung bình, nên tránh trồng những lúc có mưa quá lớn sẽ dễ làm cây chết úng; hạn chế không trồng cây ở điều kiện nhiệt độ quá nóng hay quá lạnh, sẽ làm cây khó phát triển, phát triển chậm hoặc hư rễ dẫn đến chết cây.
Công dụng:
Cây quất là giống cây cảnh sân vườn đặc trưng của Tết Việt, dùng để trưng trong nhà làm cảnh hoặc tạo dáng bonsai.
Trái quất có thể dùng để làm mức rất ngon.
Trong Đông Y, cây quất còn là một bài thuốc tốt có thể chữa trị: cảm, viêm họng,…(tuy nhiên, ngày nay, các nhà vườn thường dùng thuốc để kích thích quất ra trái, chín trái cho nên hạn chế hoặc không dùng quất làm thuốc nếu mua của nhà vườn).
Cây quất còn có khả năng lọc bụi bẩn, điều hòa không khí và tạo cảm quan môi trường rất tốt.
Ý nghĩa: Cây quất cũng như hoa mai, hoa đào, có một ý nghĩa đặc biệt trong đời sống tinh thần, văn hóa của dân tộc Việt Nam. Ngày Tết không thể thiếu cây quất chưng trong nhà, bởi nó mang ý nghĩa về sự tài lộc, may mắn, hạnh phúc và sức khỏe.